باد چیست؟

 

باد جریان هوایی است که از مراکز پرفشار به طرف مراکز کم فشار به حرکت در می‌آید.

هر چه شیب فشار (تفاوت فشار) بین دو نقطه بیشتر باشد شدت جریان هوا نیز بیشتر خواهد بود. تفاوت فشار دو نقطه را گرادیان فشار می‌گویند.

چطور توفان غبار به وجود می‌آید؟

توفان‌های غبار یا شن که به عربی به آن هبوب (haboob) می‌گویند، به طور معمول در نواحی گرم و خشک جهان رخ می‌دهند.

این توفان‌ها هنگامی رخ می‌دهند که هوا بوسیله جبهه یک سلول توفان تندری (توفان همراه با رعد و برق) به سمت پایین و جلو رانده می‌شود و گرد و غبار و خرده ریز‌ها را با خود می‌برد. بادها در این توفان ممکن است به سرعت‌هایی تا 100 کیلومتر در ساعت برسند و غبار و شن را تا ارتفاع سه هزار متری به بالا ببرند.

توفان‌های غبار یا هبوب‌ها معمولا فقط ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌‌کشند، اما در موارد نادری ممکن است برای مدت بیشتری به طول بینجامند و رفت و آمد را مختل کنند.

آشنایی با راه‌های مواجهه با توفان

هنگام وقوع توفان به مانند هر پدیده طبیعی دیگر می‌توان با رعایت نکاتی از میزان خسارات احتمالی جلوگیری کرد.

توفان یک حادثه طبیعی است که اگر بتوان با آن درست برخورد کرد از میزان حوادث ناشی از آن کم خواهد شد. کشورهای مختلفی در جهان به صورت طبیعی مدام در معرض توفان و گردباد قرار دارند. پاره‌ای از نقاط کشورمان نیز گاه شاهد توفان و ورزش بادهای تند است. مواجهه با این پدیده قواعدی دارد که رعایت آن ضامن سلامت شهروندان خواهد بود.

• در هنگام توفان سعی کنید حتی‌المقدور در خانه بمانید و از تردد غیر ضروری پرهیز کنید.

• اجسام معلق مانند گلدان و اشیای رها شده در محوطه تراس و پشت بام را تثبیت یا جمع‌آوری نمایید.

• از حضور در فضاهای باز گردشی و تفریحی پرهیز کنید؛ به ویژه تردد کودکان و سالخوردگان در سطح شهر انجام نشود.

• برای تردد از موتورسیکلت و دوچرخه استفاده نکنید

• به هیچ وجه در مجاورت یا محدوده ساختمان‌های در حال ساخت، تابلوهای نصب شده در سطح شهر، تیرهای برق، دکل‌های فشار قوی، بنرها، حصارها، داربست‌های فلزی قرار نگیرید.

• در خیابان ندوید و خونسردی خود را حفظ کنید.

• در صورتی که در خانه هستند ضمن حفظ خونسردی از شیشه پنجره‌ها فاصله بگیرند، تمامی درها، دریچه‌ها و پنجره‌ها را بسته نگه دارید،‌ چراغ قوه یا شمع در دسترس داشته باشید و مقداری آب ذخیره نمایند

• به دلیل احتمال قطع برق، از آسانسور استفاده نکنید.

• از وسایل هادی برق و انرژی دوری کنید. دوشاخه وسایل برقی را از پریز بکشید.

• در محدوده تراس و پشت بام تردد نکنید.

• در توفان‌هایی که گرد و غبار به همراه دارند، بهترین اقدام‌ حضور در فضاهای سرپوشیده تا پایان طوفان و استفاده از دستمال مرطوب برای تنفس راحت‌تر و جلوگیری از ورود گرد و غبار به دهان و بینی است.

•  از ساختمان‌هایی با نمای شیشه‌ای، و رفتن به نقاط بلند خودداری کنید.
•  از درختان و سیم‌های رها شده برق دوری کنید.
• در صورت تشدید توفان از پل‌های عابر پیاده استفاده نکنید. 
• سعی کنید داخل خودرو بمانید.
• در صورت رانندگی در هنگام توفان از درختان و تیرهای برق فاصله بگیرید.
• اگر در بزرگراه‌ها هستید، سرعت خود را کاهش دهید و در صورت شدید بودن توفان حتما خودرو را در سمت راست و در جهت وزرش باد متوقف کنید.

• برای حفظ تعادل فشار هوای داخل خودرو، شیشه پنجره را پایین کشیده، چراغ‌های مه‌شکن را روشن نموده، فاصله طولی و جانبی مطمئن را از سایر خودروها حفظ نمایید.
•  مراقب عابران پیاده باشید.

• به شایعات توجه نکنید؛  هرگونه ارتباط توفان با زلزله شایعه است و پایه علمی ندارد.

  منبع: سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران  

توفان چیست؟

توفان عبارت است از آشفتگی جوی با اختلال در فشار موجود هوا که گاه بر اثر حرکت شدید باد که در جریان دو جبهه هوای سرد و گرم تولید می‎شود، به قدری شدت آن زیاد است که به صورت امواج هوایی سریع به حرکت در می‎آید.
توفان‌ از برخورد توده هوای سرد و خشک مناطق قطبی با هوای گرم و مرطوب مناطق گرمسیری ایجاد می‌شود.

در این برخورد هوای گرم مانند پیکانی در شکم هوای سرد پیشروی می‌کند. نوک این پیکان نقطه‌ای از جو کم‌فشار را ایجاد می‌کند. سپس هوای گرم که سبک‌تر است در یک سطح اریب وار بالا می‌رود و کم کم طوفان ایجاد می‌شود.

بر اثر این جریان، هوای گرم و مرطوب خنک می‌شود و چون به حالت اشباع برسد، ابری پدید می‌آید که شاید برف یا باران از آن ریزش کند.

به عبارت دیگر توفان در واقع نوعی سیکلون یا همان توفان موسمی مناطق حاره‌ای و در واقع اصطلاحی عام برای سیستم کم فشار است که معمولاً در نواحی گرمسیری بوجود می‌آید که در مسیر خود باعث قطع درختان، خرابی ساختمان‎ها و شکستن شیشه‎ها می‎شود و مناطق وسیعی را در هم می‎‎کوبد.

سرعت حرکت توفان گاه به صدها کیلومتر در ساعت می‎رسد و اغلب باران‌های سیل‌ آسا توام با رعد و برق و سیلاب را با خود به همراه می‌آورد.

توفان‎ها، که در نقاط مختلف دنیا به صورت گردباد، بادهای دریایی و یا تند باد دیده می‎شوند، ممکن است گردبادی با سرعت چرخش 100 تا 400 کیلومتر در ساعت و سرعت جابجایی 50 تا 70 کیلومتر در ساعت ایجاد کنند.

گردبادهای دریایی که از اقیانوس‎های مناطق حاره منشأ می‎گیرند قدرت تخریبی زیادی دارند. این گردبادها در اوایل تابستان و اواخر پاییز بیشتر دیده می‎شوند و معمولاً بین 7 تا 15 درجه عرض شمالی یا جنوبی در دو طرف خط استوا رخ می‎دهند. در این مناطق به طور متوسط سالانه 40 گردباد دریایی بزرگ ثبت می‎شود.

چالش های زیست محیطی قرن حاضر

شهری مثل تهران از این قاعده مستثنی نیست. در واقع باید در این شهر بین فعالیت های صنعتی و تجاری و کیفیت محیط زیست شهری هماهنگی به وجود آید.

پیامدهای ناشی از ریزگردها در غرب کشور ایران

گرد و غبار از پدیدههای جوی است که مشکلات و نارساییهای متعدد را ایجاد میکند؛ برخی از این نارساییها در حوزههای تخریب محیط زیست و اکوسیستم منطقه، ابتلا به انواع بیماریها از جمله نارساییهای قلبی و تنفسی (و تهدید سلامت عمومی)، نارضایتمندی اجتماعی و شهروندی و کاهش تولید و بهره وری، مهاجرت اجباری و در نهایت ایجاد نگاه منفی به دستگاههای رسمی به دلیل عدم توانایی در حل مسأله را شامل میشود. مطالعه حاضر مجموعهای مشتمل بر مطالعات پایه شناخت پدیده گرد و غبار در غرب کشور با تأکید بر استان ایلام است، این نوشتار پس از بررسی اولیه و مروری بر کلیات و مطالعات گذشته، به ارزیابی دادهها و تجزیه و تحلیل آماری در دوره زمانی موجود و همچنین به رابطه میزان آلودگی هوا و پیامدهای آن پرداخته است، در نهایت تلاش شده است با توجه به آمارهای وقوع پدیده گرد و غبار در استان ایلام (به عنوان نمونهای در غرب کشور) به تحلیلهای مربوط به آن در حوزه سیاستگذاری نیز پرداخته شود. روش مطالعه در این پژوهش در حوزه منشاء پدیده گرد و غبار و تأثیر آن بر انسان و محیط آماری و تحلیلی است؛ اما در بحث سیاستگذاری و ارزیابی سیاستهای مربوطه توصیفی است. بررسیهای این مطالعه نشان میدهد، تعداد کانونهای گرد و غبار در دو دهه گذشته در کشورهای عراق و عربستان و سوریه تقریبآ ۵/۳ برابر شده است به تبع این شرایط در دوره ۱۳۵۲ روزه مورد بررسی در استان ایلام (به عنوان نمونه در غرب کشور) مشخص شد، در ایستگاه دهلران ۳۳۸ روز با این پدیده روبه رو بودهایم و تقریباً هر سال تعداد و غلظت روزهای همراه با گرد و غبار در همه ایستگاههای مورد بررسی نسبت به سال قبل بیشتر شده است. همچنین روشن شده است در تحقق سیاستهای کلی نظام در مورد پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه تاکنون اقدام بایسته انجام نشده است.